Μία κόντρα που κρατά πραγματικά αιώνια!
Αν υπάρχει μία έδρα που κινδυνεύει το απίστευτο αήττητο σερί της Σέλτικ στην Σκωτία δεν είναι άλλη από το Άιμπροξ, το γήπεδο της αιώνιας αντιπάλου των Χουπς, της Γκλάσγκοου Ρέιντζερς. Ο Χρήστος Σώτηρακόπουλος εξηγεί πως αν και ο τίτλος δεν κρίνεται πια στην Σκωτία στις μεταξύ τους κόντρες η διαμάχη μεταξύ τους αρκεί για να κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον κάτι τέτοιες μέρες!
Θυμάστε πριν μία δεκαετία που το πορτοκαλί χρώμα στα παπούτσια του Γιώργου Σαμαρά προκάλεσε την μήνη των οπαδών των καθολικών, που του είχαν στείλει ορθά κοφτά την προειδοποίηση: μην τα ξαναφορέσει; Αυτό ήταν μόνο ένα από τα δεκάδες περιστατικά στη ποδοσφαιρική αυτή κόντρα που κρατάει πραγματικά εδώ και αιώνες!
Όλα ξεκίνησαν από τον Τριακονταετή Πόλεμος στην Βρετανία κράτησε τον 17ο αιώνα από το 1618 έως το 1648 και αφορμή του ήταν οι διαφορετικές θρησκευτικές πεποιθήσεις που είχαν οι Καθολικοί με τους Προτεστάντες. Πολλοί έχασαν την ζωή τους εκείνη την περίοδο υπερασπιζόμενοι τα πιστεύω τους. Όσο και αν αυτό ακούγεται περίεργο , η ίδια πίστη στον Χριστιανισμό υπό διαφορετικό πρίσμα οδήγησε κατά καιρούς σε ακρότητες και για πάρα πολλά χρόνια ο σεκταριανισμός (δηλαδή ο διαχωρισμός των ανθρώπων ανάλογα με τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις) στην Ιρλανδία και στην Σκωτία υπήρξε τόσο έντονος με αποτέλεσμα ακόμη και συγγενείς να μην αλλάζουν καλημέρα. Ακόμη νωρίτερα, στον 16ο αιώνα ο θρησκευτικός ηγέτης του προτεσταντικού ρεφορμισμού Τζον Νοξ και οι άνθρωποι που τον ακολουθούσαν πιστά εφάρμοσαν το δόγμα της εθνικής κάθαρσης από τους καθολικούς σε ολόκληρη την Σκωτία, αλλά και την πάταξη κάθε μορφής αντίδρασης από επιστήμονες που ήγειραν ερωτήματα. Εκείνους τους κατηγόρησαν ότι ακουμπούν ή και ξεπερνάνε τα όρια του αθεϊσμού. Στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, όποιοι ακολουθούσαν τον Παπισμό ή εξέφραζαν την αντίθεση τους στον Προτεσταντισμό εκτελέστηκαν άμεσα για παραδειγματισμό.
Στο ποδόσφαιρο η αιώνια κόντρα της Ρέιντζερς με την Σέλτικ συνεχίζεται αδιάλειπτα. Οι οπαδοί της Σέλτικ είναι καθολικοί και εκείνοι της Ρέιντζερς είναι προτεστάντες και η κόντρα τους ξεπερνά τα όρια. Προσωπικά δεν θεωρώ πως υπάρχει άλλο ντέρμπι σε όλο τον πλανήτη που να πλησιάζει έστω το μίσος και την έχθρα που νοιώθουν οι μεν για τους δε. Ούτε το Μπαρτσελόνα-Ρεάλ ούτε το Μπόκα- Ρίβερ που έχουν μεν πολλά κοινά στοιχεία με αυτή την αναμέτρηση, αλλά ούτε στο ελάχιστο δεν υπάρχει αυτό το κοινωνικό υπόβαθρο στην διαμάχη.
Όποιος έχει ζήσει μέσα στο γήπεδο την ατμόσφαιρα ενός “Old Firm” όπως αποκαλούν τοι ντέρμπι αυτό λόγω της παλαιότητας στην αντιπαλότητα - θα το επιβεβαιώσει και ομολογώ πως τάκλιν στα πρώτα δέκα δευτερόλεπτα οποιασδήποτε αναμέτρησης σαν εκείνο το… δολοφονικό του Γκρέιαμ Σούνες (τότε παίκτη και προπονητή στην Ρέιντζερς) το Γενάρη του 1987 στον Ρόι Αιτκεν της Σέλτικ δεν έχω δει ποτέ και πουθενά αλλού, σε εκατοντάδες ματε που ‘έχω βρεθεί μέσα στο γήπεδο, σε κάθε γωνία του πλανήτη!
Η ομάδα της Ρέιντζερς ιδρύθηκε το 1873 ως μια Πρεσβυτεριανή Λέσχη Αγοριών. Στην αρχή δεν εκπροσωπούσαν κάτι συγκεκριμένο από πλευράς θρησκευτικής αλλά συνασπίστηκαν στις τάξεις τους όλοι εκείνοι που δεν έβλεπαν με καλό μάτι την επιτυχία της Σέλτικ και των καθολικών που την ακολουθούσαν, τα επόμενα χρόνια. ΟΙ Κέλτες εξέφραζαν και εκφράζουν το καθολικό στοιχείο όχι μόνο της Σκωτίας, αλλά και της Ιρλανδίας. Η ομάδα γεννήθηκε το 1887 και έγινε η πρώτη αγγλοσαξωνική εκπρόσωπος που κατέκτησε το Κύπελλο Πρωταθλητριών το 1967 στην Λισσαβόνα με την νίκη της επί της Ιντερ του Ελένιο Ερέρα, κλασσικής αντιπροσώπου του κατενάτσιο που διέθετε σύμβολα όπως ο Ματσόλα, ο Κόρσο και ο Φακέτι. Τα χρώματα αλλά και τα σύμβολα της ομάδας, το πράσινο και το τετράφυλλο τριφύλλι παραπέμπουν στις ιρλανδικές ρίζες της.
Το πρώτο ματς της Σέλτικ ήταν εναντίον της… Ρέιντζερς στις 28 Μαίου 1888. Για να συμπληρώσει ομάδα η Σέλτικ ζήτησε οκτώ παίκτες δανεικούς από την Χιμπέρνιαν του Εδιμβούργου, την ομάδα που εκπροσωπούσε έως τότε το ιρλανδικό στοιχείο στην Σκωτία. Μάλιστα το όνομα Ibernia στα λατινικά σήμαινε ακριβώς αυτό στα λατινικά: Ιρλανδία. Οι δανεικοί παίκτες έκαναν μία χαρά την δουλειά τους και νίκησαν με 5-2 τους Προτεστάντες της Ρέιντζερς ανοίγοντας τον χορό. Το «Old Firm» δεν άρχισε δυσοίωνα, ούτε είχε προβλήματα. Αντίθετα τα πρώτα χρόνια οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο κοινότητες ήταν καλές και τα ποδοσφαιρικά ματς βοηθούσαν στην σύσφιξη των σχέσεων. Σύντομα όμως, άρχισε ο κύκλος του μίσους.
Τις πρώτες δύο δεκαετίες του 20ου αιώνα δημιουργήθηκε ένταση από την μετανάστευση πολλών Ιρλανδών από το Μπέλφαστ, που δούλευαν στα ναυπηγεία επειδή η εταιρεία τους άλλαξε έδρα και πήγε στην Γλασκώβη. Αυτό εκτόξευσε στα ύψη το μίσος για τους καθολικούς. Με την ανεργία και την οικονομική ανέχεια που ακολούθησε την περίοδο του μεσοπολέμου να χειροτερεύει το βιοτικό επίπεδο, δεν ήταν δύσκολο να εντοπιστούν οι αποδιοπομπαίοι τράγοι. Κάθε Ιρλανδός εργάτης έγινε στόχος από τους προτεστάντες. Οι Billy Boys, οι οπαδοί της Ρέιντζερς εμπνεύστηκαν το όνομα τους από τον Γουλιέλμο της Οράγγης (William of Orange). Το προσωνύμιο του Ολλανδού βασιλιά ακόμη και σήμερα σε πολλές περιοχές της Ιρλανδίας και της Σκωτίας είναι King Billy και ήταν αυτός που εγκαθίδρυσε με την απόβαση της 5ηςΝοεμβρίου του 1688 στο Μπρίξαμ της νοτιοδυτικής Αγγλίας τον προτεσταντισμό ξεριζώνοντας την καθολική μοναρχία. Το πορτοκαλί λοιπόν συνδέθηκε με την Ρέιντζερς και αυτό σας εξηγεί το μένος που υπήρξε για τα παπούτσια του Σαμαρά!
Οι Billy Boys έφτιαξαν την δική τους έκδοση της Κου Κλουξ Κλαν όταν έγιναν κυνηγοί κεφαλών στην Γλασκώβη και έκαναν επιθέσεις σε κάθε Ιρλανδό μετανάστη. Οι Fenians, δηλαδή οι Ιρλανδοί νασιοναλιστές που από την δεκαετία του 1850 ήταν αντίθετοι στην βρετανική κυριαρχία στην χώρα τους, εντάχθηκαν στον στρατό των οπαδών της Σέλτικ η οποία έγινε σύμβολο τους. Για χρόνια άνθρωποι δεν μπορούσαν να βρουν δουλειά σε εταιρεία που ο ιδιοκτήτης ήταν προτεστάντης (ή καθολικός ανάλογα) τα παιδιά δεν μπορούσαν να κάνουν μάθημα στο ίδιο κτίριο στο σχολείο με άλλα που είχαν διαφορετικό δόγμα! Στα μπαρ αν φορούσες σταυρό για παράδειγμα, (δείγμα εξτρεμιστικού καθολικισμού) δεν σε σέρβιραν στις γειτονιές των προτεσταντών! Άτυχοι άνθρωποι έχασαν την ζωή τους φορώντας την λάθος φανέλα σε λάθος σημείο στην πόλη! Ακόμη και η αστυνομία μπήκε σε λάθος μονοπάτια για πολλά χρόνια , απαγορεύοντας στους οπαδούς της Ρέιντζερς να ανοίγουν βρετανικές σημαίες( την επίσημη του κράτους δηλαδή) μέσα στο «Πάρκχεντ» την έδρα της Σέλτικ γιατί ήταν κάτι που προβόκαρε το πλήθος!
Ένα πλήθος που κατέκλυζε τις εξέδρες με σημαίες της Ιρλανδίας! Από την άλλη για χρόνια, συνιστούσαν σε παίκτες και οπαδούς της Σέλτικ να μην κάνουν τον σταυρό τους (κάτι που εξοργίζει τους φανατικούς προτεστάντες) στην έδρα της Ρέιντζερς το «Άιμπροξ».
Φτάσανε πολλές φορές στα άκρα τα πράγματα σε αγώνες μεταξύ των δύο ομάδων. Το 1975, συνέβησαν δύο απόπειρες δολοφονίας, δύο επιθέσεις με μπαλτά, μία με τσεκούρι, εννέα μαχαιρώματα και 35 συμπλοκές με πέτρες, ρόπαλα, αλυσίδες. Το 1999 μέσα σε λίγες ώρες γύρω από το γήπεδο και στο κέντρο της πόλης είχαμε δύο νεκρούς από μαχαιρώματα και έναν από βέλος! Η πιο σκληρή εικόνα αφορούσε την επίθεση σε έναν 16χρονο τον Τζέιμς ΜακΦάντεν που μαχαιρώθηκε έξω από μία ιρλανδέζικη παμπ, στο στήθος και στο στομάχι από οπαδούς της Ρέιντζερς!
Η αστυνομία τα τελευταία 15 χρόνια αποφάσισε να δράσει. Τα μέτρα πριν , μετά και κυρίως κατά την διάρκεια του ματς είναι δρακόντεια. Αλλά και πάλι το μίσος είναι τόσο μεγάλο και περνάει μέσα από τις οικογένειες που μοιάζουν με σταγόνα στον ωκεανό τα όποια κατασταλτικά αλλά και προληπτικά μέτρα.
Το θρησκευτικό χάσμα μεταξύ των δύο συλλόγων υπήρξε τόσο αγεφύρωτο για πάρα πολύ μεγάλο διάστημα που δεν έδιναν συμβόλαια σε όποιον ήξεραν ότι πιστεύει σε αντίθετο δόγμα από εκείνο που πρέσβευαν. Όταν μια εφημερίδα έθεσε το ερώτημα «γιατί η ομάδα της Ρέιντζερς δεν παίρνει καθολικούς;» είδε την κυκλοφορία της να μειώνεται στο μισό και στη συνέχεια έκλεισε! Η Σέλτικ πάντως υποχώρησε πρώτη σε αυτό το σημείο και από την δεκαετία του 50, δειλά δειλά άρχισε να κάνει άνοιγμα σε καλούς παίκτες που δεν ήταν καθολικοί. Η Ρέιντζερς όμως ήταν ακραιφνώς ομάδα Διαμαρτυρόμενων. Ακόμη και οι γραμματείς που δούλευαν στα γραφεία, έπρεπε να προσκομίσουν χαρτιά της θρησκείας ακόμη και των γονέων τους για να βρουν δουλειά! Ανάμεσα στα υπόλοιπα εκπληκτικά που διαπιστώνει κανείς αναλύοντας την ιστορία των δύο ομάδων, είναι πως η Γκλάσγκοου Ρέιντζερς από το 1873 έως σήμερα άλλαξε μόνο 17 προπονητές σε 144 χρόνια! Ούτε η Σέλτικ πάει πάντως πίσω. Στον Πάγκο της έχουν κάτσει συνολικά 19 διαφορετικοί άνθρωποι, κάτι επίσης εντυπωσιακό αφού μιλάμε για 119 χρόνια ιστορίας!
Ένας λόγος που δεν άλλαζαν συχνά προπονητές οι δύο ομάδες ήταν και θρησκευτικός. Μόνο φανατικοί ρεφορμιστές προτεστάντες μπορούσαν να κάνουν αίτηση για την δουλειά στην Ρέιντζερς οπότε δεν υπήρχαν πολλοί υποψήφιοι. Ο Μπιλ Στρουθ πάντως κατάφερε να μείνει για 34 χρόνια στην θέση του από το 1920 έως το 1954. Στην Σέλτικ ο πρώτος προπονητής, φανατικός καθολικός , ο Γουίλι Μάλει έμεινε στην θέση του από το 1888 έως το….1940, κατακτώντας 16 πρωταθλήματα!
Η Ρέιντζερς παρά τα τεράστια προβλήματα και τη χρεωκοπία του 2011 που την έφερε στην τέταρτη κατηγορία, από άποψη τίτλων είναι η πιο πετυχημένη ομάδα στον πλανήτη έχοντας 115 τίτλους στην συλλογή της ( 54 πρωταθλήματα , 33 κύπελλα, 27 λιγκ καπ και ένα Κύπελλο Κυπελλούχων). Μάλιστα το 1999 νικώντας την Αμπερντίν στον τελικό του Κυπέλλου Σκωτίας έγινε ο πρώτος ποδοσφαιρικός σύλλογος που έφτανε τους 100 τίτλους. Η Σέλτικ, που έπιασε τους 100 τίτλους τον περασμένο Μάη, είναι πιο πετυχημένη στην Ευρώπη από την αιώνια εχθρό της με ένα Κύπελλο Πρωταθλητριών(1967) και άλλους δύο χαμένους τελικούς (1970 στο ίδιο Κύπελλο και το 2003 στο ΟΥΕΦΑ) αλλά στην Σκωτία υπολείπεται σε διακρίσεις. Έχει κατακτήσει 48 πρωταθλήματα, 37 Κύπελλα και 16 Λιγκ Καπ δηλαδή συνολικά 102 τίτλους μαζί με το Κύπελλο Ευρώπης του 1967.
Από κάθε άποψη λοιπόν το 1989 είναι μια «ιστορική» χρονιά, σπάζοντας μια παράδοση 116 ετών. Ο Μο Τζόνστον έγινε ο πρώτος ρωμαιοκαθολικός που πήρε μεταγραφή στη Ρέιντζερς. Έπαιζε στη γαλλική Ναντ και είχε περάσει και από την Γουότφορντ στην Αγγλία , αλλά η καριέρα του στην Σέλτικ ήταν αυτή που πυροδότησε το φυτίλι. Την πρώτη μέρα που υπέγραψε, πολλοί φίλοι της Ρέιντζερς συγκεντρώθηκαν έξω από το «Αιμπροξ» και έκαψαν τα εισιτήρια διαρκείας σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Οι αντιδράσεις συνεχίστηκαν για καιρό και ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο. Ο Μο Τζόνστον δεν κέρδισε ποτέ μία θέση στις καρδιές και την εμπιστοσύνη των οπαδών αν και έκανε αυτό που ήξερε πολύ καλά: σκόραρε σχεδόν σε κάθε ματς.
Ωστόσο η ενέργεια του τρία χρόνια νωρίτερα, σε αγώνα της Σέλτικ κόντρα στη Ρέιντζερς, να χτυπήσει με κεφαλιά έναν αντίπαλο και να αποβληθεί δεν τον βοηθούσε. Όχι για την αποβολή αλλά γιατί φεύγοντας για τα αποδυτήρια έκανε το σήμα του …σταυρού στους οπαδούς της Ρέιντζερς! Κάτι που έγινε και με τον Πολωνό γκολκίπερ της Σέλτικ Αρθουρ Μπόρουτς, επίσης Ρωμαιοκαθολικό, τον Φεβρουάριο του 2006 επειδή έκανε τον σταυρό του. Η αστυνομία θεώρησε πως προβοκάρισε τους οπαδούς των «Gers» που τον μήνυσαν και η ιστορία έφτασε έως το δικαστήριο. Πρωτόδικα καταδικάστηκε σε δίμηνη φυλάκιση αλλά έκανε έφεση. Το αιτιολογικό της απόφασης εξηγούσε πως σε έναν ανοιχτό χώρο κάποιος οφείλει να προσέχει τις κινήσεις του για να μην εξάπτονται τα πάθη! Στην ήττα της Σέλτικ με 3-0 από την Ρέιντζερς, τον Οκτώβριο ο Μπόρουτς αρνήθηκε να δώσει το χέρι του στο τέλος του ματς στον αρχηγό των νικητών Μπάρι Φέργκιουσον. «Δεν αισθάνομαι πως οφείλω να συγχαρώ κάποιον προτεστάντη ο οποίος δεν σέβεται τα πιστεύω μου και την προσωπικότητα μου» είπε αλλά η ομάδα του τον τιμώρησε με πρόστιμο θεωρώντας πως η πράξη του έκανε κακό στο προφίλ του συλλόγου!
Στην περίπτωση του Τζόνστον πάντως πριν από 28 χρόνια η κατάσταση είχε ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Ένας σύνδεσμος οπαδών της Ρέιντζερς έκλεισε σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Ο ίδιος ο παίκτης φοβόταν για την ζωή του και αποφάσισε να προσλάβει προσωπική φρουρά επί 24ωρου βάσης. Οι οπαδοί της Σέλτικ βρήκαν τρόπο και επιτέθηκαν στον πατέρα του και του έκαψαν το αυτοκίνητο. Ο ίδιος έκανε τα πάντα για να γίνει αρεστός στους οπαδούς της νέας του ομάδας φτάνοντας στο σημείο ακόμα και να φτύσει το έμβλημα της Σέλτικ! Οι αντιδράσεις παρέμεναν ακραίες και έτσι μετά από μόλις ένα χρόνο αποφάσισε να φύγει! Οποιος πάντως θέλει να βιώσει το απόλυτο ντέρμπι και μία αληθινή εμπειρία ζωής ας ανηφορίσει μία φορά μέχρι τη Γλασκώβη.. Αξίζει!
