Η σημασία της «Remembrance Day» και ο συμβολισμός της κόκκινης παπαρούνας
Όπως παραδοσιακά συμβαίνει κάθε Νοέμβρη, έτσι και η φετινή σεζόν δεν μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Με σεβασμό στο παρελθόν της χώρας, όλες οι αγγλικές ομάδες φέρουν στις φανέλες τους μια κόκκινη παπαρούνα, κάτι που συμβαίνει από τις πρώτες μέρες του Νοεμβρίου μέχρι και την 11η μέρα του μήνα. Ο συμβολισμός, το ιστορικό πλαίσιο, της ιδιαίτερης «Remembrance Day» (γνωστή και ως «Poppy Day») αλλά και οι… διαφωνούντες μιας ξεχωριστής σημασιολογικά ενέργειας…
Κάθε χώρα που σέβεται και τιμά το παρελθόν της, δεν ξεχνά να τιμήσει αναλόγως τις σπουδαιότερες επετείους της, και εξαίρεση δεν αποτελεί φυσικά η Αγγλία.
Κάτι που φυσικά παρουσιάζεται έντονα και στο ποδόσφαιρο της, ενώ η σπουδαιότητα του ίδιου του αθλήματος διαχέεται και σε κάθε πτυχή της ζωής της χώρας. Άλλωστε μιλάμε για την χώρα που το γέννησε τον 19ο αιώνα με την μορφή που σήμερα το ξέρουμε…
Η 11Η Νοεμβρίου δεν είναι μια τυχαία μέρα για τους Άγγλους (αλλά όχι μόνο για αυτούς). Αντίθετα, γιορτάζεται με ιδιαίτερη τιμή, αφού αποτελεί την ημέρα όπου έλαβε και επίσημα τέλος – το 1918 – το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (στον οποίο η Αγγλία και συνολικά οι βρετανικές χώρες πολέμησαν ως μέρος της Αντάντ). Ο πρώτος χρονικά πόλεμος που συγκλόνισε την Γηραιά Ήπειρο ξεκίνησε το 1914, αφήνοντας κατά μήκος της ηπείρου πολλά εκατομμύρια νεκρούς, και φυσικά μεταξύ αυτών και Άγγλους, Σκωτσέζους, Ιρλανδούς και Ουαλούς.
Έτσι, στις 11/11, ημέρα γνωστή και ως «Remembrance Day» (Ημέρα Μνήμης) ή αλλιώς «Poppy Day» (Ημέρα παπαρούνας), κάθε χρόνο συμβολικά, όλοι και όλα «παγώνουν» για ένα λεπτό, στις 11:11, ώς έναν ελάχιστο φόρο τιμής προς τους πεσόντες. Η συγκεκριμένα μέρα επιλέχθηκε το 1919, έναν χρόνο ακριβώς μετά την λήξη του πολέμου, από τον Βασιλιά Γεώργιο τον 5ο, ενώ με την πάροδο των ετών καθιερώθηκε και από αρκετές άλλες χώρες, όπως τον Καναδά και την Αυστραλία.
Επίκεντρο των εκδηλώσεων μνήμης είναι το κενοτάφιο που βρίσκεται στο Γουάιτχολ του Λονδίνου και το οποίο δημιουργήθηκε το 1919 ώστε να τιμηθούν οι νεκροί του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Αργότερα στο μνημείο χαράχθηκαν και οι χρονιές που διήρκησε ο Β Παγκόσμιος Πόλεμος.
Πού «κολλάει» ωστόσο η κόκκινη παπαρούνα; Ο μύθος θέλει τα πεδία των μαχών στην ευρύτερη περιοχή της Φλαμανδίας, στο Βέλγιο, να γεμίζουν με ανθισμένες παπαρούνες με το τέλος των εχθροπραξιών. Είναι γνωστό άλλωστε στην Αγγλία το ποίημα «Στα λιβάδια της Φλάνδρας» («Ιn Flanders field»), που έγραψε το 1915 ο υπολοχαγός Τζον ΜακΚρέι, προς τιμήν ενός φίλου του που σκοτώθηκε στη μάχη, και αναφέρεται στις παπαρούνες που άνθισαν εκείνο το Μάη, στο μέτωπο. Ο ΜακΚρέι πρόσεξε τότε πως οι παπαρούνες ήταν το πρώτο άνθος που άρχισε να φυτρώνει στα έως τότε καμμένα λιβάδια του Βελγίου, ενώ το κόκκινο χρώμα έχει καθιερωθεί προς τιμήν του αίματος που έχυσαν στα πεδία των μαχών αρκετά εκατομμύρια στρατιώτες.
Κάθε 11η Νοέμβριο και σε όλες τις αγγλικές πόλεις, πλήθος κόσμου φέρει στο πέτο του την περίφημη παπαρούνα, η οποία συναντάται παντού, σε μαγαζιά, στους δρόμους, στις εφημερίδες, και οι αγγλικές ομάδες φυσικά το τηρούν με ευλάβεια εκείνη την μέρα, καθώς και στις αγωνιστικές υποχρεώσεις που προηγούνται χρονικά αυτή της επετείου.
Από το 1921 μάλιστα μέχρι και σήμερα, η παπαρούνα ξεκίνησε να πωλείται στο Λονδίνο έναντι ενός συμβολικού ποσού και αποτελεί την κύρια πηγή εισοδήματος των βετεράνων του πολέμου, γεγονός που γίνεται οργανωμένα από την οργάνωση «Royal British Legion».
Δεν είναι ωστόσο όλοι σύμφωνοι με την συγκεκριμένη κίνηση, ούτε συμφωνούν απαραίτητη και δέχονται να φορέσουν την παπαρούνα. Χαρακτηριστική είναι η αντίθεση της FIFA στο να φορά η εθνική ομάδα της Αγγλίας το συγκεκριμένο σύμβολο σε παιχνίδια της που πέφτουν Νοέμβριο, όπως συνέβη το 2011, σε φιλικό ματς με την Ισπανία στο «Γουέμπλεϊ», ή ακόμα πιο πρόσφατα στο ματς με την Σκωτία πρόπερσι, για τα προκριματικά του περασμένου Παγκοσμίου Κυπέλλου. Ενάντια άλλωστε σε κάθε σύμβολο που φέρει πολιτικό ή θρησκευτικό μήνυμα, δεν θα μπορούσε να μην τεθεί απέναντι, ακόμα και αν μιλάμε για δυο χώρες που αποτελούν… πρωτεργάτες της εξάπλωσης του ποδοσφαίρου και της διάδοσης του όπως το γνωρίζουμε σήμερα.
Η FIFA είχε απειλήσει να τιμωρήσει και τις δυο ομάδες της Βρετανίας τότε, ακόμα και με αφαίρεση βαθμών, τόσο όμως οι Σκωτσέζοι όσο και οι Άγγλοι την αψήφησαν... μερικώς, αφού φόρεσαν ειδικά μαύρα περιβραχιόνα με την παπαρούνα πάνω τους, και τίμησαν έτσι κανονικά την ιστορία τους.
Βέβαια, σε ατομικό επίπεδο, ξεχωρίζει εδώ και χρόνια η περίπτωση του Τζέιμς ΜακΚλέιν. Ο μέσος της Στόουκ σταθερά δεν δέχεται να φορέσει την κόκκινη παπαρούνα σε φανέλα ομάδας του χρόνια τώρα, ακόμα και αν αυτό του έχει κοστίσει, ενώ δεν λείπει και η ανάλογη (σφοδρή) κριτική γενικότερα. Γεννημένος στο Ντέρι το 1989, στην περιοχή Γκρέκαν, όπου διέμεναν έξι απ’ τα θύματα της διάσημης «Ματωμένης Κυριακής», ο ΜακΚλέιν μεγάλωσε με τις ιστορίες του τι είχε γίνει το 1972 αλλά και γενικότερα του τι είχε συμβεί στις «Ταραχές της Β. Ιρλανδίας» όπως ονομάζονται, και είχαν διάρκεια 30 χρόνια. Τότε, Βρετανοί στρατιώτες άνοιξαν πυρ άνευ λόγου και αιτίας όπως πιστοποιήθηκε στην συνέχεια, κατά αόπλων βορεϊοιρλανδών διαδηλωτών στο Ντέρι της Βορείου Ιρλανδίας. Ο τραγικός απολογισμός ήταν 13 νεκροί, έξι εκ των οποίων ήταν παιδιά, ενώ άλλος ένας από τους 26 που δέχθηκαν τα πυρά, απεβίωσε τέσσερις μήνες μετά στο νοσοκομείο (για την «Ματωμένη Κυριακή» μάλιστα έχουν τραγουδήσει και οι U2 παλιότερα το «Sunday, Bloody Sunday»).
«Αν ήταν για τους πεσόντες στον Α’ και Β’ παγκόσμιο πόλεμο, μετά χαράς θα το φορούσα. Θα τη φορούσα κάθε μέρα αν αφορούσε αυτούς, αλλά δεν είναι έτσι, αφορά όλες τις συγκρούσεις που η Βρετανία έλαβε μέρος. Λόγω της ιστορίας του τόπου που προέρχομαι (σ.σ. Ντέρι), δεν μπορώ να φορέσω κάτι που συμβολίζει εκείνη την περίοδο. Δεν έχω κανένα θέμα με τους ανθρώπους που το φοράνε. Σέβομαι απόλυτα το δικαίωμα τους να το κάνουν και ελπίζω και αυτοί να σεβαστούν το δικαίωμα να έχω αντίθετη άποψη», είχε τονίσει στο πρόσφατο παρελθόν ο παίκτης των «potters».
Τέλος, το παράδειγμα του ΜακΚλέιν, αλλά όχι για τον ίδιο ακριβώς λόγο, ακολούθησε πριν λίγες μέρες και ο Νεμάνια Μάτιτς της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Στην αναμέτρηση του προηγούμενη Σαββάτου κόντρα στην Μπόρνμουθ, ο Σέρβος χαφ ήταν ο μόνος παίκτης του οποίου η φανέλα δεν έφερε στο στήθος την περίφημη παπαρούνα, και δικαιολόγησε την εν λόγω κίνηση του εξηγώντας: «Καταλαβαίνω πλήρως γιατί οι άνθρωποι φορούν την παπαρούνα και σέβομαι απολύτως το δικαίωμα του καθενός να το κάνει. Έχω πλήρη κατανόηση για όποιον άνθρωπο έχει χάσει κάποιον δικό του στον πόλεμο. Όμως για μένα αποτελεί υπενθύμιση μιας επίθεσης που βίωσα προσωπικά, ως ένα μικρό και φοβισμένο 12χρονο αγόρι που ζούσε στο Βρέλο, καθώς η χώρα μου καταστράφηκε από τον βομβαρδισμό της Σερβίας το 1999. Αν και δεν το έκανα προηγουμένως, μετά από περισυλλογή δεν νιώθω πλέον πως είναι σωστό να φοράω την παπαρούνα στη φανέλα μου».
Χρήστος Γραβιάς
