Το 6ο της Λίβερπουλ, η δικαίωση των laptop guys
Στατιστικά, αλγόριθμοι, αναλύσεις αριθμών, ομοιότητες παικτών... Τα νούμερα, τις περισσότερες φορές στο ποδόσφαιρο δεν λένε απολύτως τίποτα, ούτε μετουσιώνονται στον αγωνιστικό χώρο. Κι όμως! Υπάρχουν περιπτώσεις, όπως η Λίβερπουλ, που όταν αποφασίστηκε να... δώσουν λίγη προσοχή παραπάνω οι άνθρωποι της ομάδας στα λάπτοπ και τις επιδόσεις των ποδοσφαιριστών, οι καρποί ήταν... χρυσοί! Διαβάστε μια ενδιαφέρουσα ανάλυση...
“Οποιοσδήποτε δεν ξαναφτιάχνει την ομάδα του χρησιμοποιώντας το μοντέλο σου, είναι “δεινόσαυρος”. Θα καθίσουν τον κώλο τους στον καναπέ τον Οκτώβριο, παρακολουθώντας τους Boston Red Sox να κερδίζουν το πρωτάθλημα”. Αυτό είπε -σύμφωνα με την ταινία Moneyball- ο ιδιοκτήτης της Λίβερπουλ και των Boston Red Sox, Τζον Χένρι, στον GM των Oakland Athletics, τον πρώτο παράγοντα ομάδας που χρησιμοποίησε στατιστικά για την επιλογή παικτών.
To γεγονός ότι το όνομα του ιδιοκτήτη της Λίβερπουλ αναφέρεται σε μια ταινία που είναι σύμβολο για όλους τους χίπστερ, οι οποίοι λατρεύουν τα στατιστικά, δίνει μια εικόνα για το τι συμβαίνει στην ομάδα του λιμανιού. Εξάλλου, ο Τζον Χένρι οφείλει τον πλούτο του σε ένα στατιστικό μοντέλο που χρησιμοποίησε για να εκμεταλλευτεί τις αδυναμίες του χρηματιστηρίου, χωρίς να επηρεάζεται από τον ανθρώπινο παράγοντα.
Όμως η ιστορία του Μoneyball αφορά μια ομάδα baseball και όχι ποδοσφαίρου. Και για πολλά χρόνια υπήρχε η αντίληψη πως το ποδόσφαιρο δεν μπορεί να μπει στις νόρμες των στατιστικών. Αυτό έλεγε και ο Sam Allardyce. “Το παιχνίδι μας είναι απρόβλεπτο, πάρα πολύ απρόβλεπτο για να λαμβάνονται αποφάσεις με στατιστικά στοιχεία. Δεν μιλάμε για μπέιζμπολ ή για αμερικανικό ποδόσφαιρο εδώ”. Με την κατάκτηση του Τσάμπιονς Λιγκ από τη Λίβερπουλ αυτή η αντίληψη κατέρρευσε!
Όταν η Λίβερπουλ αποφάσισε να καταλάβει τι λένε τα κομπιούτερς και οι αριθμοί
“Οι άνθρωποι παραβλέπονται για διάφορους μεροληπτικούς λόγους και ατέλειες: Ηλικία, εμφάνιση, προσωπικότητα. Τα μαθηματικά περνούν μέσα από αυτό. Από τους είκοσι χιλιάδες διαθέσιμους παίκτες που πρέπει να εξετάσουμε, πιστεύω ότι υπάρχει μια ομάδα από είκοσι πέντε άτομα που έχουμε την οικονομική δυνατότητα να πάρουμε. Επειδή όλοι οι άλλοι στο μπέιζμπολ υποτιμούν την αξία τους - όπως ένα νησί παραμελημένων παιχνιδιών” -Oakland Athletics Assistant GM Η συγκεκριμένη σκηνή από το moneyball εξηγεί την τακτική της Λίβερπουλ στη διαδικασία των μεταγραφών. Τα νούμερα είναι ο πιο αντικειμενικός κριτής στην αξιολόγηση ενός παίκτη.
Έτσι γίνεται πιο εύκολα να βρεθούν παίκτες με κρυμμένη αξία, που η ποδοσφαιρική αγορά τους έχει υποτιμήσει. Δηλαδή προσπαθεί να δημιουργήσει υπεραξία, επενδύοντας λιγότερα από όσο πραγματικά αξίζει ένας παίκτης.
Μάικλ Έντουαρντς και Ίαν Γκράχαμ, γνωστοί και ως laptop guys, είναι οι εγκέφαλοι αυτής της στρατηγικής. Ο Έντουαρντς δούλεψε από το 2009 έως το 2011 στην Τότεναμ, όπου συνυπήρξε με τον Γκράχαμ. Προσελήφθη στον σύλλογο τον Νοέμβριο του 2011, αρχικά ως Head of Analytics πριν προαχθεί σε Head of Performance Analyst και στη συνέχεια τεχνικός διευθυντής, από το 2016. Ο Γκράχαμ έχει Διδακτορικό στη θεωρητική φυσική και κατέχει τη θέση του επικεφαλής του τμήματος έρευνας. Αλλά δεν είναι μόνο αυτοί!
Ο δημοφιλής δημοσιογράφος Σάιμον Κούπερ σε ένα αφιέρωμα του για το πλάνο της Μπαρτσελόνα να δημιουργήσει τη Σίλικον Βάλλεϋ του ποδοσφαίρου, έγραψε ότι η Λίβερπουλ είναι η πιο έξυπνη ομάδα στον κόσμο στα επιστημονικά θέματα γύρω από το ποδόσφαιρο, καθώς έχει 3-4 επιστήμονες που γνωρίζουν το άθλημα. Έτσι λοιπόν, η Λίβερπουλ έχει μια database με νούμερα για 100.000 παίκτες, τους οποίους αξιολογεί και επιλέγει.
Το στατιστικό μοντέλο στην πράξη
Βέβαια τα πράγματα δεν δούλεψαν ρολόι από την αρχή. Γυρίζοντας τον χρόνο πίσω, ο Ρότζερς δεν ήθελε να συνεργαστεί με τεχνικό διευθυντή και έτσι δημιουργήθηκε μια επιτροπή μεταγραφών. Η διοίκηση αγόραζε έναν παίκτη-επιλογή προπονητή και έναν, τον οποίο πρότεινε η επιτροπή. Η απόλυση του Ρότζερς και η πρόσληψη του Κλοπ αποτέλεσε το σημείο καμπής για το μοντέλο των Γκράχαμ και Έντουαρντς. Οι δύο ειδικοί εισηγήθηκαν τις μεταγραφές των Σαλάχ, Μανέ, Φαν Ντάικ, Άλισον, Φαμπίνιο, Ρόμπερτσον και τον Φιρμίνο, που δεν αγωνιζόταν ως φορ, διότι ο Ρότζερς προτιμούσε τον Μπεντέκε.
Στο πρόσωπο του Φιρμίνο είδαν έναν παίκτη που θα μπορούσε να παίξει το ρόλο του ψεύτικου εννιαριού, δημιουργώντας φάσεις για τους συμπαίκτες του. Σε αντίθεση με τον Μπεντέκε που ήταν ένας φορ περιοχής. Εξάλλου αυτή η διαφορά φαίνεται και από την σύγκριση των στατιστικών τους. Στη τελευταία του χρονιά στην Χοφενχάιμ ο Φιρμίνο ειχε 2,1 key passes (η πάσα που οδηγεί σε έναν σουτ η σε γκολ από έναν συμπαίκτη και 0,31 assist ανά ενενήντα λεπτά).
Ενδεχομένως η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή του Σαλάχ. Ένας παίκτης, που έφυγε ως αποτυχημένος από την Τσέλσι, βγήκε πρώτος σκόρερ της Πρέμιερ Λιγκ δύο σερί χρονιές. Όταν το 2014 η Τσέλσι τον απέκτησε ο Guardian έγραφε: “Μπoρεί να παίξει και στα δύο άκρα της επίθεσης, είναι πολύ γρήγορος αλλά δεν είναι συνεπής στην τελική επιλογή. Αυτή ήταν η εικόνα που είχαμε όλοι για τον Σαλάχ ακόμα και στις καλές χρονιές του στην αιώνια πόλη, με τα χρώματα της Ρόμα”.
Όμως η Λίβερπουλ απέκτησε τον Σαλάχ, γιατί ήθελε έναν καλό σκόρερ από τα πλάγια που θα εκμεταλλεύεται τη δημιουργία του Φιρμίνο. Τα νούμερα λένε για τον Σάλαχ πως στις τελευταίες πέντε χρόνια έχει σκοράρει περισσότερα γκολ από αυτά που αναμένονταν. Συγκεκριμένα στα πρωταθλήματα που έχει παίξει, έχει βάλει 89 γκολ, ενώ τα xGoals περιορίζονταν στα 74 (Τα xGoals είναι η μονάδα μέτρησης των πιθανοτήτων που έχει κάθε τελική προσπάθεια για να γίνει γκολ). Τη σεζόν 2016/17 έκανε μία τρομακτική χρονιά που έπεισε τη Λίβερπουλ, αλλά κυρίως τον Κλοπ να τον αγοράσουν. Αρχικά ο Κλοπ είχε άλλους στόχους, όπως ο Μπραντ.
Αντίστοιχα, και ο Μανέ αποτελεί παρόμοια περίπτωση. Μπορεί να μην είναι τόσο καλός σκόρερ όπως ο Σαλάχ αλλά και αυτός στις τελευταίες πέντε χρονιές είχε σκοράρει περισσότερα γκολ από τα αναμενόμενα. Αναλυτικότερα έχει 66 γκολ έναντι 58 xg! Μάλιστα, φέτος μοιράστηκαν το βραβείο του πρώτου σκόρερ. Ποια άλλη ομάδα έχει τη δυνατότητα να πάρει 44 γκολ σε μια σεζόν στο πρωτάθλημα, από τους δύο εξτρέμ της;
Βέβαια βασική προϋπόθεση για να πετύχει αυτό στη Λίβερπουλ ήταν η προπονητική ικανότητα και η ευφυΐα του Κλοπ. Ο Γερμανός όχι μόνο δέχτηκε αυτό το μοντέλο, αλλά το αγκάλιασε κάνοντας πίσω πολλές φορές για παίκτες που αρχικά είχε προτείνει. Ενώ από την αρχή ανέπτυξε μια εξαιρετική σχέση με τον Έντουαρντς.
Η μεγαλύτερη δικαίωση είναι η αναγνώριση
Η Λίβερπουλ όμως δεν είναι η μόνη ομάδα που χρησιμοποιεί αυτό το μοντέλο. Πριν από λίγες μέρες η Μπέτις αποκάλυψε πως επέλεξε τον Λο Σελσο ως αντικαταστάτη του Μπράιαν Ρουίθ, γιατί ο αλγόριθμος έβγαλε ότι το στατιστικό τους μοντέλο έχει 87% ομοιότητα. Και η πραγματικότητα είναι ότι οι περισσότερες ομάδες έχουν τμήμα που ασχολείται με τα analytics, άλλα λίγες είναι αυτές που τα χρησιμοποιούν και ακόμα λιγότεροι είναι οι προπονητές που δέχονται ότι η επιλογή παικτών μπορεί να γίνει με αυτόν τον τρόπο.
Άλλο ένα παράδειγμα είναι η Μπρέντφορντ, η οποία παρότι έχει τα χαμηλότερα έσοδα στην Τσάμπιονσιπ καταφέρνει σταθερά να τερματίζει στην πρώτη δωδεκάδα, ενώ κάθε χρόνο πουλάει παίκτες σε μεγαλύτερες ομάδες. Φέτος με θετικό ισοζύγιο 25 εκατομμυρίων στις μεταγραφές, τερμάτισε 11η.
Για όλα τα θετικά παραδείγματα θα υπάρχει και ένα αρνητικό, όπως αυτό της Φούλαμ που παρότι ξόδεψε 100 εκατομμύρια σε μεταγραφές που προέκυψαν από advanced stats, έφτιαξε μια κακή ομάδα και υποβιβάστηκε. Αυτό το παράδειγμα δείχνει πόσο σημαντικό είναι να έχεις ένα σωστό ποδοσφαιρικό πλάνο, πέρα από συσσωρευμένο ταλέντο. Τα advanced stats βρίσκονται πάντα εκεί, για να λειτουργήσουν επικουρικά σε ένα ορθολογικό πλάνο και να αναδείξουν τις δυνατότητες μιας ομάδας. Οι αλγόριθμοι δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τον ανθρώπινο παράγοντα, όμως γίνονται απαραίτητο στοιχείο στον σύγχρονο αθλητισμό.
Παναγιώτης Αντωνόπουλος
