«Όταν έκλαψε ο Γκάζα…»
Τέτοιες μέρες πριν από 30 χρόνια μετρούσαμε με τους φίλους μου αντίστροφα τις μέρες, όχι μόνο για τη λήξη της σχολικής χρονιάς αλλά κυρίως για την έναρξη του Μουντιάλ της Ιταλίας. Ήταν το πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο της ποδοσφαιρικής μας ζωής και το περιμέναμε με ανάλογη ανυπομονησία. Θυμάμαι το απόκομμα της εφημερίδας με τις ζωντανές μεταδόσεις και των 52 αγώνων από την ΕΡΤ (νομίζω για πρώτη φορά). Θυμάμαι τα αφιερώματα στα θαυμάσια ιταλικά γήπεδα που επρόκειτο να στεγάσουν τα παιχνίδια - οι Ιταλοί είχαν κάνει πράξη την ποδοσφαιρική αποκέντρωση διοργανώνοντας αγώνες σε όλη τη χώρα και η μετέπειτα διαχείριση των σταδίων υπήρξε υποδειγματική!
Κυρίως όμως θυμάμαι τον πατέρα μου να εκθειάζει την επιλογή της Ιταλίας ως διοργανώτριας, χαρακτηρίζοντάς το Καμπιονάτο ως το πρωτάθλημα όπου έπαιζαν όλοι οι αναμενόμενοι πρωταγωνιστές του επικείμενου τουρνουά: η πρωταθλήτρια Ευρώπης Μίλαν ήταν η ομάδα των Βαν Μπάστεν, Γκούλιτ και Ρ
Ο πατέρας μου δικαιώθηκε απόλυτα, καθώς σχεδονόλοι οι αστέρες του Μουντιάλ είχαν σημείο αναφοράς το Καμπιονάτο – οι υπόλοιποι μετακόμισαν εκεί αμέσως μετά! Ωστόσο, το ίδιο το Παγκόσμιο Κύπελλο ήταν απογοητευτικό από πλευράς θεάματος: λίγα γκολ, πολλή σκοπιμότητα, πολλές ισοπαλίες (το σύστημα βαθμολογίας 2-1-0 τις ευνοούσε και γι’αυτό ήταν η τελευταία φορά που χρησιμοποιήθηκε…), πολλές παρατάσεις και διαδικασίες πέναλτυ και κυρίως ένας απογοητευτικός τελικός, ο πρώτος στην ιστορία όπου δε σκόραραν και οι δυο φιναλίστ (έκτοτε βέβαια έγινε σχεδόν κανόνας αυτό…). Παρ’ όλα αυτά για την εθνική ομάδα της Αγγλίας, που τελικά κατετάγη 4η, αλλά κυρίως για το αγγλικό ποδόσφαιρο εν γένει, το Μουντιάλ του 1990 ήταν το σημείο καμπής – από τότε το ποδόσφαιρο στην Αγγλία απογειώθηκε!
Οι Άγγλοι του Μπράιαν Ρόμπσον πήγαν στην Ιταλία διψασμένοι για διάκριση, όχι μόνο γιατί είχαν μια εξαιρετική φουρνιά ποδοσφαιριστών, όχι μόνο γιατί αισθάνονταν αδικημένοι από τον αποκλεισμό τους με το «χέρι του Θεού» τέσσερα χρόνια νωρίτερα στο Μεξικό, αλλά κυρίως γιατί λόγω της τιμωρίας των ομάδων τους δεν είχαν την ευχέρεια της ευρωπαϊκής συμμετοχής κάθεχρόνο. Πέντε χρόνια μετά το Χέϋζελ και μόλις δεκαπέντε μήνες μετά την τραγωδία του Χίλσμπορο, η σχέση των Άγγλων με το ποδόσφαιρο δοκιμαζόταν, ενώ και η φήμη των οπαδών ήταν πολύ κακή – γι’ αυτό και τα 3 ματς του ομίλου ορίστηκαν στη Σαρδηνία όπου η αστυνόμευση θα ήταν πιο εύκολη.
Στον όμιλο η πρόκριση δεν ήταν εύκολη καθώς ξεκίνησαν με 1-1 κόντρα στους σκληροτράχηλους Ιρλανδού
Συνεπώς ο ημιτελικός των Άγγλων με τους Γερμανούς ήταν ανοιχτός σε κάθε πρόβλεψη, κυρίως όμως ήταν μια βραδιά γεμάτη στιγμές που δε θα ξεχαστούν ποτέ. Η κόντρα στον Πάρκερ που ξεγέλασε τον Πίτερ Σίλτον και έβαλε μπροστά τους Γερμανούς κόντρα στη ροή του αγώνα…Η ισοφάριση του Λίνεκερλίγο πριν το τέλος όταν όλα έμοιαζαν χαμένα…Η παράταση όπου κάθε ομάδα είχε από ένα δοκάρι…Η σκηνή που ο Πωλ Γκασκόιν αντικρύζει την κίτρινη κάρτα που σημαίνει ότι θα χάσει το επόμενο ματς και η ανθρώπινη αντίδρασή του να ξεσπάσει σε κλάματα είναι το πιο χαρακτηριστικό στιγμιότυπο της βραδιάς…Και τελικά η ήττα στα πέναλτυ με 4-3: σε όλα τα πέναλτυ ο Πίτερ Σίλτον διάλεξε τη σωστή γωνία αλλά δεν κατάφερε να αποκρούσει κανένα και έτσι οι αστοχήσαντες Στιουαρτ Πιρς και Κρις Γουοντλ (που είχε το δοκάρι στην παράταση) αποδείχθηκαν μοιραίοι. Από εκείνο το βράδυ ξεκίνησε η κατάρα της εθνικής Αγγλίας να αποκλείεται επί συναπτές διοργανώσεις στη διαδικασία των πέναλτυ, θύμα της οποίας υπήρξε και ο Γκάρεθ Σαουθγκέιτ το 1996, πολλά χρόνια πριν η ομάδα του σπάσει την κατάρα στη Ρωσία το 2018 με τον ίδιο στο τιμόνι.
Η πορεία της Αγγλίας στο Μουντιάλ του 1990, αυτή η αίσθηση ομοψυχίας και εθνικής υπερηφάνειας που ένωσε όλη τη χώρα όσο προχωρούσε η διοργάνωση και κορυφώθηκε με την ανθρώπινη στιγμή του Γκασκόινθύμισε στους Άγγλους πόσο πολύ αγαπούν το ποδόσφαιρο. Μετά από μια σειρά τραγωδιών, το ποδόσφαιρο έπαιρνε πάλι το ρόλο που του άξιζε στην αγγλική κοινωνία παρασέρνοντας στη μέθη των συναισθημάτων που γεννούσε όσους είχαν απομακρυνθεί από αυτό. Το επίσημο τραγούδι της εθνικής Αγγλίας «World in motion» από την εναλλακτική μπάντα New Order με τη συμμετοχή κάποιων Άγγλων διεθνών στην προτροπή «Expressyourself» και το ιδιαίτερο ραπ σόλο του Τζων Μπαρνςέγινε το νούμερο 1 hit για πολύ καιρό στη χώρα και συνδέει ακόμη τους ακροατές με το ξεχωριστό εκείνο καλοκαίρι. Και πόσο συγκλονιστικά επίκαιρο παραμένει και σήμερα, να βλέπεις έναν έγχρωμο ποδοσφαιριστή που παλιότερα είχε πολλάκις υποφέρει από ρατσιστικές εκδηλώσεις σε όλη τη χώρα ακόμη και των οπαδών της ίδιας του της ομάδας, να ενώνει όλη τη χώρα!
Η απίστευτη τηλεθέαση του ημιτελικού με τη Γερμανία και η απίστευτη αποδοχή των ηρώων εκείνης της βραδιάς έκανε τους υπεύθυνους του πρωταθλήματος να δουν μεγάλες προοπτικές κέρδους στην επένδυση στο ποδόσφαιρο. Ήδη η έκθεση του λόρδου Τζάστις Τέιλορ για τα συμβάντα του Χίλσμπορο είχε προτείνει την ανακατασκευή των σταδίων και την κατάργηση των κερκίδων των ορθίων. Το Μουντιάλ του 1990 έδωσε την ώθηση που χρειαζόταν ώστε τα προτεινόμενα στην έκθεση Τέιλορ να γίνουν σταδιακά δυνατά μέσα από την τεράστια επένδυση στο ποδόσφαιρο με κρατικά δάνεια, απίστευτο χρήμα από την τηλεόραση και ανανεωμένο ενδιαφέρον ενός πολύ ευρύτερου πλέον κοινού. Και κάπως έτσι γεννήθηκε και γιγαντώθηκε η Πρέμιερ Λιγκ, και οι αγγλικές ομάδες σταδιακά κυριάρχησαν στα Κύπελλα Ευρώπης…
Το κλάμα του Γκασκόιν παραμένει η πιο χαρακτηριστική στιγμή της νεότερης αγγλικής ποδοσφαιρικής ιστορίας. Ζώντας στη χώρα τα τελευταία χρόνια, μπορώ να διαβεβαιώσω ότι κανείς δεν το έχει ξεχάσει, ενώ κυριαρχεί στα τηλεοπτικα αφιερώματα και στις αναφορές στο μετέπειτα κατήφορο του πρωταγωνιστή. Όποτε παίζει η εθνική και πλημμυρίζουν οι παμπ και οι πλατείες για ομαδική τηλεθέαση, βλέπεις παντού την κλασική άσπρη Umbro φανέλα του Μουντιάλ του 1990, κατά κανόνα με το όνομα του Γκάζα στην πλάτη. Και επειδή τυγχάνω οφθαλμίατρος, σας βεβαιώνω ότι κάθε μα κάθε επιστημονική παρουσίαση που αφορά στην παραγωγή και τηναποχέτευση των δακρύων, συνοδεύεται από μια φωτογραφία του δακρυσμένου Γκασκόιν – την τελευταία μάλιστα φορά ο ομιλητής ανέφερε ότι η νύχτα αυτή είναι μια πληγή που δεν έχει κλείσει μετά από 30 χρόνια…
Γιάννης Αγραφιώτης
